Andibel, tien jaar LNV-falen, juli 2019
Jubilea zou je eigenlijk moeten vieren. Meer dan tien jaar geleden, op 19 juni 2008, heeft het Europese Hof haar Andibel arrest gepubliceerd. Hierin formuleerde het Hof spelregels voor nationale overheden die Positieflijsten voor gehouden dieren willen instellen.
Met het Andibel arrest werden de geldende Europese wettelijke regels verduidelijkt. In het kort komt het er op neer dat een nationale overheid beperkingen aan het houden van dieren mag opleggen nadat ze wetenschappelijk heeft aangetoond dat zonder die beperkingen de bescherming van het dierenwelzijn, de gezondheid van personen en dieren en/of het milieu in gevaar komt. Daarbij vraagt het Europese recht om de minst handelsbelemmerende beperkingen. Dus daar waar het met houderij-voorwaarden kan, mag zeker geen algeheel houderijverbod worden opgelegd.
Politieke wijsheid
Politici willen nog wel eens wat korter door de bocht. In een grijs verleden, na het zoveelste breed uitgemeten tranen trekkend incident in een ochtendkrant, besloot de Tweede Kamer dat er Positieflijsten voor gehouden dieren moesten komen. Niemand leek behoefte te hebben aan feitenonderzoek bij de dierhouders. Zonder enige vorm van proces werden de meer dan zeshonderdduizend houders van de minder algemene diersoorten neergezet als potentiële dierenmishandelaars, als randcriminelen. Dat ging de laatste tien jaren zo ver, dat zowel de politiek als het bestuur (de minister en haar ambtenaren) elk inhoudelijk overleg met de sector structureel weigerden. Een enkele ambtenaar die wel contact opnam, was op pad gestuurd om iets voor het ministerie binnen te halen, had geen enkele belangstelling voor wat er in de sector leefde.
Daarbij was het blijkbaar niet bij de politici opgekomen dat je dit soort zaken binnen de geldende wettelijke kaders zou moeten regelen. En ach, zeg nou zelf, (politieke) wijsheid overvalt je zomaar ineens, daarin moet je niet al te zeer worden gehinderd door de feiten en wettelijke kaders.
Politieke bestuurders
De Tweede Kamer wilde al bij de start van de Gezondheids- en Welzijnswet Dieren (GWWD) in 1992 Positief- en Negatieflijsten instellen. En vervolgens werd daaraan erg veel overheidsgeld en maatschappelijke energie besteed, de resultaten hiervan verdwenen allemaal in de prullenbak. Het laatste wapenfeit in deze reeks was
de mislukking van 2006.
Ook na het Andibel arrest ging het opeenvolgend politiek leiderschap er telkens weer mee aan de slag. Niet het arrest was leidend, de aandacht ging helemaal uit naar het omzeilen ervan. Loyale toepassing van de eisen van het Andibel arrest was niet aan de orde, dat werd te duur, men zocht naar een goedkoop alternatief. Dat is uiteraard een zaak van moraliteit.
Politieke fantasietjes zijn leuk om het kiezersvolk binnen te hengelen, maar respect voor de geldende wetgeving zou vervolgens hoog in het bestuurdersvaandel moeten staan. Ook de huidige politieke bestuurders hengelen weer kiezers. Bestuurlijke integriteit werd en wordt nog steeds ingeleverd voor politieke en publieke populariteit. Uit het huidige regeerakkoord en de meest recente beleidsbrieven van de minister blijkt dat het punt van morele herbezinning nog op zich laat wachten. Uit meer dan vijfentwintig jaar falen werden nog geen lessen getrokken.
De directie DAD
De DAD-ambtenaren werden op pad gestuurd om politieke bedenksels waar te maken. Een enkeling met aantoonbare banden in het antidierhouderij-kamp was daar erg gretig in. Los daarvan geldt natuurlijk ook dat ambtenaren geen carrière maken met “ja maar, dat kan helemaal niet want ….”. Hun politieke bazen verwachten dat ze politieke wensdromen waar maken. De geldende wetgeving is daarbij alleen maar hinderlijk. Niet alleen de directe leidinggevenden, ook de politieke bestuurders gaan het gesprek over wettelijke kaders maar liever uit de weg. Maar gelukkig, hebben we ook nog bestuursrechters, en die verlangen wèl respect voor de wet.
Na vele jaren van ervaring met alle knutsel- en frutselwerkjes die het ministerie aanleverde, kan met recht de vraag worden gesteld of de betrokken ambtenaren de relevante wetgeving wel kennen. En als dat wèl zo mocht zijn, overtreden ze die dan willens en wetens? We hebben geen enkel argument om hier te kiezen tussen domheid of slechtheid. We kunnen slechts signaleren dat hun werkstukken niet getuigen van een imponerend wetstechnisch vakmanschap.
Mislukkingen
Al vrij snel na de publicatie van het Andibel arrest in 2008 gingen de ambtenaren van directie DAD in overleg met de WUR om daar een passende methode te laten maken voor het verbieden van zoveel mogelijk zoogdiersoorten. Dat lukte prima, zo meenden ze. Er bleken echter wat probleempjes toen ze de sector medio 2011 voor het eerst hierover informeerden en ze hun creaties meenden te kunnen verzilveren. In wetenschappelijk opzicht waren de onderzoekers wat al te welwillend naar hun broodheren geweest en het bleek onmogelijk om de besluiten over de soorten te motiveren. En daarmee was de mislukking van 2013 een feit.
Daarover niet getreurd, de directie DAD was alweer bezig met de volgende versie. Die werd door de bestuursrechter op 28 maart 2017 aan gort geschoten waarmee ook de mislukking van 2015 de geschiedenisboeken in kon. Aangezien de DAD-ambtenaren wat al te zelfingenomen en gretig waren, hebben ze de uitspraak van de rechter over de versie van 2015 niet afgewacht, de versie 2017 stond al op het lanceerplatform. En dus kon gelijk ook de mislukking van 2017 worden vastgesteld. Alsof dit alles nog niet genoeg is geweest, de directie DAD werkt momenteel aan de voorbereidingen van de mislukking van 2019. Op basis van hetgeen we tot nu toe mochten zien, geheel in lijn met de voorgaande tien en meer jaren, ook hier weer geen imponerend vakmanschap.
Mislukkingen kosten geld
PVH heeft in de achterliggende jaren noodgedwongen vele duizenden euro’s en vele duizenden manuren moeten besteden om te voorkomen dat de sector het slachtoffer zou worden van niet-integer handelen van het ministerie van LNV en haar directie DAD. Al die jaren was er geen gesprek mogelijk over het borgen van dierenwelzijn. Het ministerie was vooral bezig met proberen de sector grotendeels te ruimen. Het is de vraag hoeveel gemeenschapsgeld de minister er inmiddels door heeft gejast bij de pogingen het Andibel arrest te omzeilen. Dat moet om héél veel geld gaan. Denk met name aan al studies van de WUR die achteraf telkens weer volledig zinloos bleken te zijn of aan de ambtenaren die zich van een broodwinning hebben verzekerd met het traject van de ene mislukking naar de volgende. Vandaar dat we in een Wob-verzoek op 28 november 2018 bij de minister geïnformeerd hebben naar het kostenprentje van al die jaren van falen.
Omdat de minister, zoals gebruikelijk, niks van zich liet horen, hebben we haar op 7 januari 2019 nog maar eens een formeel herinneringsbriefje gestuurd. En ook dit weer, zonder resultaat.
En weer de bestuursrechter
We hebben ook in deze zaak de rechter moeten vragen de minister tot enige spoed te manen. Het verhaal van de zitting op 7 mei 2019 is bekend, het pijnlijke fout-geadresseerde uitstelbriefje van de directeur DAD had ook op deze zaak betrekking evenals het nog pijnlijker optreden van de vertegenwoordigers van de minister. Over het feit dat de minister kennelijk lak heeft aan de Wob, hebben we haar vertegenwoordigers niet gehoord, dat blijkt alleen maar uit de feiten.
En ook in deze zaak maakte de rechter in zijn uitspraak op 23 mei 2019 korte metten met de minister en haar vertegenwoordigers. PVH werd volledig in het gelijk gesteld en de minister kreeg de opdracht om uiterlijk op 1 augustus 2019 een besluit te nemen naar aanleiding van het Wob-verzoek van 28 november 2018. Ook dit werd gekoppeld aan een dwangsom van € 100 per dag voor elke dag dat de minister in gebreke zou blijven, met een maximum van € 15.000.
We hebben nog een paar dagen tot de deadline die de rechter oplegde. Van de minister nog niets gehoord. Gezien het verleden, er zou sprake zijn van een trendbreuk als de minister de uitspraak van de bestuursrechter nu wèl zou respecteren.
Namens het bestuur PVH, Ir. Ed.J.Gubbels, Secretaris.
Via de onderstaande links kunt u de correspondentie over dit thema inzien.
Mislukkingen kosten geld
2018-11-29 mail faalkosten aan Schouten
2018-11-28 Wob-verzoek kosten Positieflijst
2019-01-07 ingebrekestelling Wob kosten positieflijst
En weer de bestuursrechter
2019-01-29 beroep Wob kosten positieflijst
2019-01-29 aanvulling beroep niet tijdig beschikken
2019-05-23 Uitspraak CBb nav 3 Wob’s