Papegaaiachtigen

Inleiding
Aanschaf
Het kiezen van de juiste vogel
Voorbereiding aankoop
Aankoopkeuring
Huisvesting Binnen
Huisvesting buiten
Professionele Gedragstherapeuten
Waarschuwingen voor giftige stoffen voor papegaaien en vogels
Vogels laten vliegen of kortwieken?
Houderij Richtlijnen
Soorten
Wetenswaardigheden

Inleiding

Wat is een papegaai?
Een papegaai is een vogel die, in tegenstelling tot een hond of een kat, geen haren maar veren heeft. Naast het hebben van veren, zijn de bijzondere constructie van de snavel en de plaatsing van de tenen de typische papegaaienkenmerken. De papegaaiensnavel heeft een sterke kromming en een zogenaamde washuid, waarin de neusgaten liggen. Bij “kromsnavels”, zoals de papegaaien ook wel genoemd worden, is de bovensnavel ook beweegbaar. De tenen van de papegaaien zijn paarsgewijs geplaatst (twee wijzen naar voren en twee wijzen naar achteren) en zijn als grijporgaan ontwikkeld. Iedere vogel die dus bovengenoemde kenmerken bezit, behoort tot de papegaaien. Een grasparkiet is daarom net zo goed een papegaai als een ara of een kaketoe. Het is in de loop der jaren echter gewoonte geworden, kleine papegaaien met lange staarten, parkieten te noemen.

Hierbij willen wij enkele algemene richtlijnen geven voor de aanschaf, de huisvesting en het houden van papegaaien.

Aanschaf

Het kiezen van de juiste vogel
Veel papegaaien en parkieten in gevangenschap zijn nog in het wild gevangen of nog maar enkele generaties verwijderd van hun wilde soortgenoten, zodat van domesticatie bij de meeste soorten dan ook nog geen sprake is. Dit betekent dat de papegaai van nature niet het instinct bezit om te weten wat er van hem verwacht wordt als huisdier. Het is de taak van zijn eigenaar, eventueel met behulp van een gedragstherapeut, om de papegaai deze vaardigheden bij te brengen.
Het is belangrijk van te voren uitgebreid onderzoek te doen naar de verschillende soorten papegaaien en u zoveel mogelijk informatie eigen te maken over die soorten waarin u het meest bent geïnteresseerd. Hierbij dient u vooral te letten op het temperament van de vogel en zijn voedingsvereisten. Probeer vast te stellen welke vogel het meest past bij uw persoonlijke omstandigheden en uw huiselijke omgeving. Sommige papegaaien kunnen zeer veel geluid produceren en zijn dan ook niet geschikt voor een rijtjeswoning of appartement en er zouden dan zelfs problemen met de buren kunnen ontstaan.
U kunt bijvoorbeeld met de kleinere soorten beginnen, zoals grasparkieten, valkparkieten en agapornissen. Deze kleinere soorten vereisen over het algemeen wat minder persoonlijke aandacht en zijn redelijk eenvoudig te verzorgen. Het zijn ook geschikte vogels voor kinderen en kunnen voor kortere perioden alleen gelaten worden als zij tenminste over het juiste voer, water en een aantal speeltjes kunnen beschikken.
Zowel grasparkieten als valkparkieten kunnen met geduld vaak redelijk goede praters worden.
Vogels die gedeeltelijk met de hand zijn grootgebracht zijn vriendelijk naar mensen toe en zijn de beste keus voor kinderen, aangezien het veel geduld vereist om een vogel handtam te maken hetgeen voor kinderen niet gemakkelijk is. Als de vogel reeds handtam is, heeft de vogel slechts positieve stimulering nodig om het zo te laten blijven.

Voorbereiding aankoop
Bereid de aankoop van een papegaai altijd goed voor. Koop alleen bij een goede kweker en als de situatie waarin de vogels zitten u niet aanstaat, koop dan simpelweg niet! Een vogel moet er gezond uitzien, vrolijk, schoon en actief. Maar ook de rest moet goed zijn: nette huisvesting, ruime kooien etc. De verkoper moet genegen zijn u van alle informatie over de vogel te voorzien, zoals bijvoorbeeld de herkomst en hoe oud de vogel is.
U moet het gevoel krijgen hier ook na de aankoop nog eens aan te kunnen kloppen voor advies, vragen, uitleg of toelichting. Ga bij voorkeur bij het eerste bezoek alleen maar kijken en koop pas bij het tweede bezoek. Koop uitsluitend zelfstandig etende en geringde vogels of vogels die identificeerbaar zijn met een elektronische chip. Vogels met een vaste, naadloos gesloten, voetring zijn hier gekweekt.
Stel altijd, samen met de verkoper, een aankoopcontract op waarin duidelijk staat waar de koop om gaat (identificeerbare vogels: ring- of chipnummers), wie wat doet (testen door vogeldierenarts), wat ieders rechten en plichten zijn (bijv. quarantaine), wat er gebeurt als er iets mis is met de vogel, welke termijnen er gelden en welke kosten er met de transactie gemoeid zijn (zie voorbeeldcontract op www.pakara.nl).

Aankoopkeuring
Een plaats waar veel (baby)papegaaien bij elkaar zitten, brengt altijd extra risico rondom besmettelijke ziektes met zich mee. Plan zo snel mogelijk een aankoopkeuring bij een vogeldierenarts. Laat naast een algemeen gezondheidsonderzoek de vogel ook altijd testen op PBFD, Polyoma en Chlamydia. Zelfs bij de aanschaf van “goedkope” papegaaien, dwergpapegaaien of parkieten kan het laten testen door een vogeldierenarts van de nieuwe vogel gewenst zijn. Vooral als u meerdere vogels in huis heeft. Plaats de nieuwe vogel in quarantaine als u andere vogels heeft, tot u de uitslagen van de testen heeft ontvangen en vraag de dierenarts om advies over de lengte van de quarantaine. Over het algemeen kan 6 weken aangehouden worden als minimale termijn voor quarantaine. Laat ook in een aankoopcontract vastleggen dat u deze aankoopkeuring laat doen, bij welke vogeldierenarts, de datum en waarop u de vogel laat onderzoeken.

Huisvesting Binnen

Kooi

Een kooi voor een papegaai moet het liefst zo groot mogelijk zijn en rechthoekig of vierkant. De afmeting van de kooi is mede afhankelijk van de soort papegaai en of de kooi bestemd is voor 1 of meer papegaaien. Bij de soortbeschrijving vindt u richtlijnen met betrekking tot de minimale afmeting van de kooi per papegaaiensoort.
Als u een kooi gaat kopen, let er dan op dat het traliewerk niet hoofdzakelijk bestaat uit verticale (van boven naar beneden) spijlen. De papegaai kan dan niet omhoog klimmen en glijdt steeds naar beneden. Het traliewerk moet dus hoofdzakelijk uit horizontale (van links naar rechts) spijlen bestaan, die dienst kunnen doen als trap. Zorg er voor dat de kooi een deurtje heeft dat groot genoeg is, zodat u de papegaai zonder al te veel moeite door het deurtje in zijn kooi kan zetten. Let erop dat er geen uitstekende delen aan het deurtje of de kooi zitten. U moet de kooi makkelijk kunnen schoonmaken en de voerbakken kunnen verwijderen. Kijk ook of de kooi goed afgesloten kan worden. Papegaaien kunnen soms echte ontsnappingsspecialisten zijn. Het meest veilige materiaal voor een kooi is roest vrij staal.
Als u de kans heeft, kies dan voor een kooi met een play-top aangezien dit de papegaai meer bewegingsvrijheid biedt. De papegaai kan dan kiezen of hij met het speelgoed dat bovenop zijn kooi ligt wil spelen en bovenop de kooi wil eten of in de kooi wil spelen met het speelgoed wat in de kooi hangt. Hij kan ook bovenop de kooi een dutje doen, of lekker binnen in de kooi een middagslaapje doen.

Inrichting
In de kooi moeten tenminste 3 bakjes aanwezig zijn, die stevig aan de kooi moeten kunnen worden bevestigd. Een voor het zaadmengsel /pellets, een voor het zachte voer (o.a. fruit en groenten) en een voor het drinkwater.
De zitstokken in de kooi moeten overeenstemmen met de grootte van de vogel, de tenen mogen de stok niet in zijn geheel omvatten. De zitstokken dienen van hardhout te zijn.
Het beste materiaal voor zitstokken is hout uit de natuur. Omdat natuurlijke takken van ongelijke dikte zijn, kunnen de vogels hun greep af en toe veranderen, waardoor voorkomen wordt dat pijnlijke drukplekken ontstaan. Ook kunnen de vogels naar hartelust knagen aan de takken, waardoor voorkomen wordt dat de snavels doorgroeien of misvormen. Takken van diverse bomen (esdoorn, sommige fruitbomen, wilg, eik, beuk) zijn geschikt, maar mijdt takken van giftige soorten als bijvoorbeeld taxus en goudenregen. Gebruik geen takken die bespoten zijn met chemicaliën. Was de takken goed af alvorens u ze plaatst; ze kunnen bevuild zijn door uitwerpselen van wilde vogels of bedekt met overvloedig algengroei. Gebruik hiervoor schoon water en een stevige borstel. Dode takken zijn misschien gemakkelijk te krijgen, maar zijn vaak een bron van schimmelsporen, die uw vogels schade kunnen berokkenen. Zorg er wel voor dat de takken niet boven de drink- of voerbakjes hangen.
Er zijn verschillende bodembedekkers. Meestal worden de gedroogde beukensnippers gebruikt, die in verschillende maten verkrijgbaar zijn. Het voordeel is dat de ontlasting vast gaat zitten op de beukensnipper die droog is; het vocht van de ontlasting trekt in de snipper. Verder is het simpel weg te halen. Het is herkenbaar voor jonge vogels, veelal zijn ook houtsnippers in het broedblok aanwezig.

Plaats
Naast het type kooi is ook de plaats van de kooi erg belangrijk. De kooi moet de vogel een gevoel van veiligheid geven bij afwezigheid van de eigenaar. Dit betekent o.a. dat de kooi niet plat op de grond moet staan, maar op een dusdanige hoogte dat de papegaai een staand persoon recht in de ogen kan kijken en de kooi tenminste 35 cm boven de vloer verheven is. Papegaaien in het wild hebben over het algemeen hun nest niet op de grond en slapen het liefst zo hoog mogelijk, omdat dit het gevoel van veiligheid versterkt.
Vermijd tochtige plaatsen en zet de kooi dus niet bij een raam of een deur die steeds opengaat. De beste plaats voor de kooi is in dat deel van het huis waar de mensen zich gewoonlijk bevinden. Zet de kooi nooit in een verlaten deel van het huis. Papegaaien zijn dieren die van gezelschap houden.

Sommige papegaaien vinden het fantastisch als zij voor een raam staan, maar veel papegaaien vinden dat niet prettig. Een wat angstige of veren plukkende papegaai, kan zich vaak beter ontspannen als hij niet voor het raam staat maar tegen een muur op een plaats die meer bescherming biedt. Een papegaai die voor het raam staat voelt zich vaak teveel blootgesteld aan gevaren en denkbeeldige “roofdieren”, maar ook kunnen gebeurtenissen buiten de vogel angst aanjagen. De meeste papegaaien voelen zich het prettigst als de kooi tenminste met 1 kant tegen een muur geplaatst is.

Klimboom en een papegaaienstandaard
Het is een vorm van dierenkwellerij om een papegaai de hele dag in zijn kooi te laten zitten. Deze vogels hebben lichaamsbeweging en afleiding nodig. Een goede manier om ze dat te geven is door een klimboom of een papegaaienstandaard aan te schaffen. Als klimboom kunnen grove takken van een boom met hardhout (eik, beuk of sommige fruitbomen) gebruikt worden. Aan deze klimbomen of standaards kunt u verschillende speeltjes bevestigen, waar de papegaai zich mee kan vermaken.
Een papegaai is visueel ingesteld en dag in dag uit op dezelfde plaats in dezelfde kamer gaat snel vervelen. U kunt bijvoorbeeld op verschillende plaatsen in huis klimtouwen aan het plafond hangen of zitplaatsen van touw.

Speelgoed
In de kooi en aan de speelboom kunt u speeltjes bevestigen waar de papegaai mee kan spelen en wat hem de noodzakelijke afleiding verschaft. Gebruik alleen speelgoed dat geschikt en veilig is voor papegaaiachtigen en waarvan de onderdelen te groot zijn om door de vogels te kunnen worden ingeslikt. Let altijd goed op het gedrag van uw vogel met een nieuw speeltje. Als u ziet dat hij materiaal ervan opeet, verwijder het dan onmiddellijk. Vogelspeelgoed moet altijd van loodvrij materiaal en bij voorkeur van roestvrij staal gemaakt zijn. Wissel regelmatig het speelgoed in de kooi en desinfecteer gebruikt speelgoed voor u het opbergt.

Er zijn in principe 4 groepen speeltjes:
• “preening toys”, deze hebben stukken stof (katoen), ongeverfd leer of touw (sisal, katoen en hennep) en voorzien in de behoefte van het verzorgen van de veren van een soortgenoot. Dergelijk speelgoed kan plukgedrag voorkomen.
• “chewing toys”, om stuk te maken, vaak gemaakt van hout, bamboe, papier, karton of gevlochten palmblad. Papegaaien knagen / kauwen graag aan dingen, dit is natuurlijk gedrag.
• Harde en duurzame speeltjes van acryl, metaal of plastic die gemanipuleerd en onderzocht kunnen worden met snavel en poten. In sommige speeltjes kunnen ook lekkernijen gestopt worden, die er door manipulatie uitgehaald worden (z.g. “feeding toys”).
• Speeltjes met een geluidje, zoals een bel, ratel, speeltje waar kralen inzitten die bij beweging geluid maken of een muziekdoosje speciaal voor papegaaien.

Huisvesting Buiten

Volière
De beste manier om papegaaien te houden en te fokken is in een volière, waarbij een tuinvolière de voorkeur verdient. Bouw deze, indien mogelijk, in drie afdelingen:
• Een goed nachthok, dat licht en vorstvrij is;
• Een overdekte ren of vlucht (een gedeelte van de ren is dus van boven afgedekt);
• Een volkomen open ren of vlucht.
De totale grootte van de volière dient altijd overeen te komen met de behoefte aan ruimte van de soort. Belangrijk hierbij is vooral de ruimte die de papegaaien praktisch gezien kunnen gebruiken. Door de inrichting van de volière met zitstokken, klautermogelijkheden en speelmogelijkheden, bepalen wij voor de papegaaien de te gebruiken ruimte en daarmee de kwaliteit van de huisvesting. De vogels moeten de ruimte optimaal kunnen benutten en er moet ook voldoende ruimte zijn om lekker te kunnen vliegen.

Het nachthok kunt u het beste iets hoger bouwen dan de vlucht. Vogels roesten (=slapen) het liefst zo hoog mogelijk. Het nachthok dient verwarmt te kunnen worden als het buiten koud begint te worden. Zorg ervoor dat het nachthok voldoende ramen heeft, die aan de binnenkant met gaas bespannen zijn. De ramen kunnen dan worden opengezet als het warm weer is. Goed passende horren zijn ook noodzakelijk, die niet kunnen worden opengeduwd door de vogels.
Het invlieggat naar het nachthok moet recht tegenover het midden van de ren liggen. Onder dit vlieggat (van 40 x 50 cm en aan beide kanten voorzien van een ‘landingsstrip’) moet een deur zitten, waardoor u zelf in de ren kunt komen. Ook een deur in de achterwand van het nachthok is natuurlijk noodzakelijk zodat u toegang heeft tot het nachthok zelf. Om het uitbreken van vogels te voorkomen is het verstandig voor deze toegangsdeur een portaaltje (z.g. ‘veiligheidssluis’) aan te brengen.

De voorzijde van de volière moet zo veel mogelijk of helemaal naar het zuiden zijn gericht. De papegaaien gedijen het beste als zij gehouden worden op een beschutte en relatief rustige plaats. Gebruik voor volières dik gaas, dat geschikt is voor papegaaien, met mazen van 2,5 x 1,25 cm. Voor de grote papegaaien (zoals kaketoes en ara’s) heeft u nog dikker gaas nodig. Span het gaas dat de wanden en het dak van de volière vormt dubbel, ter bescherming tegen actieve katten, wezels, uilen en dergelijke.

Inrichting Volière
De bodem van de buitenren kunt u het beste van beton of tegelvloer maken (aflopend naar het midden toe met een goede afvoer), die u dagelijks afspuit. Een betonnen ondergrond en fundament in de volière voorkomt tevens dat ratten en muizen in de fundamenten graven. Een gedeelte van de bodem van de open ren kunt u eventueel met graszoden bedekken, die u kunt wegnemen en vervangen.
Plaats in het open gedeelte van de ren zo veel mogelijk levende, niet giftige planten in tonnen of bakken (bijvoorbeeld wilgenboompjes en fruitboompjes). Spuit deze planten geregeld af, in verband met uitwerpselen, en vervang ze regelmatig. Beplanting aan de buitenkant van de volière biedt enerzijds beschutting en anderzijds kunnen de vogels zich vermaken met afvallende bladeren en takjes. Bij de aanplant is van belang goed op te letten dat er geen giftige soorten dichtbij de volière worden geplaatst.

Breng in de volière zitstokken van hardhout aan. Geef daarnaast fruitboomtakken en dergelijke (bijvoorbeeld wilg) om de vogels de gelegenheid te geven hun knaaglust bot te vieren. Zorg bij het aanbrengen van de stokken dat de vogels over voldoende vliegruimte kunnen beschikken.

Voer- en waterbakken moeten gemakkelijk zijn schoon te maken en vervaardigd zijn van niet-roestend materiaal, glas of keramiek. Plaats de voerbakken niet onder zitstokken of op plaatsen waar er uitwerpselen en veren in kunnen vallen.

Houderij Richtlijnen in pdf

Soorten

Bron
Winny Weinbeck (Voorzitter Pakara)